woensdag 23 december 2015

Ervaringen van de "werkvloer": Uitdiepen meerjarenbeleidsplan 2015-2018

Dat je als directie en managementteam goed bent in de theorie, en dat de vertaling naar de praktijk vaak lastiger is dan je denkt, weet je wel. Toch is het goed om dat je te realiseren, en nog fijner is het als je dat als 180 graden feedback krijgt van je medewerkers. Vooral als die medewerkers bereid zijn om uit hun comfortzone te stappen en het gesprek aan te gaan met elkaar en met 'het management'. 

Vanochtend kreeg het managementteam van Kennemerwaard een presentatie van een werkgroep van medewerkers van het team Alkmaar Centrum, Oudorp, De Rijp en Overdie. Annette, Linda, Lisa, Caroline, Monique en Esther hadden zich gebogen over wat het meerjarenbeleidsplan nu betekent voor de 'werkvloer'. Daarbij ging het om vragen als: hoe gaan de toekomstige functies er uit zien, moet de infrastructuur aangepast worden?,  welke communicatie is nodig en hoe moet de organisatie er uit gaan zien?

We kregen een aantal belangrijke conclusie, aanbevelingen en ideeën over de uitvoering te horen. Fijn was het om te horen dat ze blij zijn met alle activiteit van onze bibliotheek, en het visionair management. Waarbij de kanttekening werd geplaatst dat 'onze' theorie goed is, maar de praktijkuitvoering beter kan. Daarbij werd als belangrijkste aanbeveling mee geven dat er sprake moest zijn van een mentaliteitsverandering. Medewerkers moesten meer delen, meer de blik naar buiten hebben en veel meer ook tijdens teamvergaderingen presentaties geven over welke kansen ze zien, welke dingen er al gebeuren en welke ideeën ze hebben. Er was een diep gevoeld besef dat je de verantwoordelijkheid hebt als medewerker om nieuwsgierig te zijn naar de ontwikkelingen in de maatschappij en die ook met je collega's te delen. 

Een belangrijke aanbeveling was dat er meer transparantie en meer communicatie moest komen. Daarmee werd onder andere bedoeld dat wanneer een medewerker een cursus of scholing had gevolgd, er ook een vervolg aan zou moeten worden gegeven. Dat aan een medewerker duidelijk moest worden gemaakt wat hij/zij nu moest gaan doen met die opgedane kennis. Dus als leidinggevenden zou er veel meer gemonitord moeten worden op de gewenste resultaten na scholing, en dus ook scholingstrajecten na een tijd evalueren.

Ook werd, terecht, opgemerkt dat er heel veel activiteiten worden georganiseerd in verschillende vestigingen, maar dat dit onvoldoende bekend is. En dat wat in de ene vestiging wordt georganiseerd, ook best goed zou kunnen werken in een andere vestiging. Het zou naar idee van de werkgroep een goed idee zijn om bv een activiteitenleider aan te stellen, die dit op zou kunnen pakken.

Aan het eind van de presentatie bleek dat de werkgroep ook nog op 2 vragen bleef 'hangen'. Ze wilden graag toestemming om met de aanbevelingen en de oplossingen aan de slag te gaan en ze uit te kunnen voeren in de praktijk. En ze wisten nog niet goed waar ze op 1 januari 2017 zouden willen staan. Daarbij was voor hen belangrijk om bijvoorbeeld meer inzicht te krijgen in de verdeling van de formatie, de hoogte van de subsidies, de inzet van vrijwilligers, de begroting, de aanstaande reorganisatie, welke scholing mogelijk is en wat de rol van de collectie zal zijn.

Daarna ontspon zich een discussie tussen de werkgroep en de leden van het managementteam. Daar kwam als belangrijkste conclusie wat mij betreft uit dat het vormgeven aan een verander- of transitieproces heel erg ingewikkeld is. Dat de medewerkers van de vestigingen graag betrokken willen zijn bij planvorming (dat is overigens ook gebeurd met het meerjarenbeleidsplan), maar ook heel erg bij de uitvoering. Dat is ook altijd onze intentie als leidinggevenden. Als management grote lijnen aangeven, en de medewerkers zelf de invulling laten geven. En dan zie je dat het toch lastig is, dat je onbedoeld elkaar misschien wel in een houdgreep houdt. Want waar de werkgroep vroeg om toestemming voor het uitvoeren van de aanbevelingen, hebben ze die dus nou net niet nodig (die toestemming). En dat is vallen en opstaan, met elkaar durven te leren, uitproberen, de fout in gaan, en opnieuw proberen en het dan beter doen. 

Ik vond het erg inspirerend om de terugkoppeling te krijgen van de werkgroep. Om mij zelf maar weer eens te herhalen als ik over onze medewerkers praat, ik werd er erg blij van. Want hoewel ik dat misschien niet vaak zeg, ik realiseer me terdege dat het juist op 'de werkvloer', in de vestigingen heel erg moeilijk is om een verandering in te zetten binnen de huidige setting van uitlening, vragende klanten/bezoekers en met vaste roosters. Daar waar bij onze consulenten de uren toegeschreven zijn naar een bepaalde programmalijn, en er dus duidelijk is hoeveel uur er besteed kan worden, is het binnen de uren die beschikbaar zijn voor vestigingen veel lastiger. Want je moet een beweging maken waarin je je oude vertrouwde werk los moet laten, en je zelf vorm moet/kunt geven aan de ambitie van Kennemerwaard. En dan kan ik me de onzekerheden heel goed voorstellen, ga ik het wel goed doen, en ga ik wel het goede doen volgens het managementteam. Dat is het mooie van ons proces, dat is het mooie van deze werkgroep: weten dat je met elkaar op pad bent, dat de uitkomst voor niemand helder is. Dat de weg naar de uitvoering van ons meerjarenbeleidsplan net zo waardevol is als de bestemming. 

Hulde aan de werkgroep! Namens het hele managementteam krijgen jullie geen toestemming (want die hebben jullie niet nodig ;-) , wel de hartelijke dank voor jullie presentatie en jullie betrokkenheid. Ik kan niet wachten op de eerste terugkoppeling over hoe het gaat met de uitvoering van de verbeterpunten.


donderdag 17 december 2015

Delen van verhalen over de (nieuwe) bibliotheek

Gisteren hadden we bij Kennemerwaard een discussiemiddag rondom de uitvoering van ons Meerjarenbeleidplan met ons managementteam en onze Raad van Toezicht.  In alle gesprekken met de Raad van Toezicht merk ik dat ze heel enthousiast zijn over onze organisatie, maar dat ze het ook moeilijk vinden om zich een beeld te vormen van die nieuwe rollen van de bibliotheek. En dus waren gistermiddag zes van onze medewerkers uitgenodigd om iets te vertellen over hun werk.
http://www.hi-re.nl/wp-content/uploads/inspiratie1.jpg


Het begon met Stephan, die vertelde over zijn zoektocht in hoe je communities vorm geeft. Hij richt zich op het thema duurzaamheid. In een kleine twee jaar tijd is het hem gelukt om rondom dit actuele thema een groep van betrokken burgers, kleine bedrijfjes, zzp'ers en eigen medewerkers te laten ontstaan: Duurzaam Doen. Met een relatief klein budget allemaal vanuit bevlogenheid een bijdrage leveren. Niemand krijgt (volledig) betaald voor zijn/haar inbreng, de mede-organisatoren zijn collega's, betrokken ondernemers of burgers die voor een kleine tegenprestatie mee vorm geven aan een 'beweging' waar de bibliotheek het faciliterend middelpunt van is. Stephan deelde hoe moeilijk het is om los te laten.... en hoe mooi het is als ons dat lukt als bibliotheek en hoeveel je dan kunt bereiken.

Vervolgens kwam Maria aan het woord. Ach... Maria... geef haar het woord over bestrijding laaggeletterdheid en ze praat je de oren van je hoofd. Als je niet na een gesprek met Maria inziet hoe belangrijk dit thema is, welke impact we als bibliotheek hebben  op de levens van mensen dan heb je een hart van steen.

Jolanda vertelde over onze programma's rondom programmeren, coding, raspberry pi's. De zoektocht naar waar nou precies behoefte aan is. En dat dit dus heel erg per doelgroep verschilt. Van workshops/lessencyclus in LINUX naar workshops programmeren zonder computers voor het basisonderwijs. Van Lego Mindstorm en Scratch en CoderDojo. Op zo'n moment voel ik mij heel oud ;-) al weet ik ongeveer wat het inhoudt omdat ik naar de workshop voor collega's van Jolanda ben geweest.

Jeanet vertelde over het succes van Kennemerwaardse leesconsulenten op basisscholen. Hoe we van 4 scholen naar 41 scholen in 4 jaar tijd zijn gegroeid. En hoe blij en tevreden de scholen met ons zijn en hoe de leesresultaten op school omhoog gaan. En dat we nu ook vragen vanuit de VVE krijgen, aangekaart door het basisonderwijs. Om zo nog beter te kunnen voorkomen dat er leesachterstanden ontstaan. Jeanet staat echt te glimmen van trots als ze vertelt over haar collega consulenten.

Suzan vertelde over Dag en Dauw. Ons 'senioren' programma samen met Artiance (centrum voor de kunsten). Ook hier een verhaal over een zoektocht, van sturen naar loslaten en faciliteren. Van mensen betrekken bij wat ze willen leren of zien, naar mensen zich zien ontplooien en zelf een bijdrage aan het programma te laten doen doordat ze nu zelf op de planken gaan staan. Over hoe je (kwetsbare) ouderen bereikt en hen in staat stelt een nieuw sociaal netwerk op te bouwen. Ook Suzan vertelde hoe moeilijk het is om los te laten... en hoe mooi de resultaten zijn als je dat lukt.

Als hekkensluiter kwam Leonie aan het woord over haar project Veilig Puberen. Een bijzonder project waarbij de bibliotheek 3 lessen mediawijsheid geeft in bovenbouw basisschool en onderbouw voortgezet onderwijs, met als speciale focus seksualiteit en internet. Je schrikt er van als je hoort waar kinderen allemaal mee geconfronteerd worden, en wat ze bedoeld of onbedoeld elkaar aandoen met het verspreiden van foto's of filmpjes. En zo onder de indruk ben ik dan als ik Leonie hoor vertellen hoe ze kinderen in hun kracht zet, hen duidelijk maakt dat zij zelf het verschil kunnen maken in niet hard over anderen en over zichzelf te oordelen. En hoe ze van kinderen terug hoort dat ze na haar lessen filmpjes en foto's van hun telefoon of tablet halen omdat ze inzien dat het niet slim is om die te verspreiden. Zeer indrukwekkend om te horen en haar betrokkenheid met die kinderen te zien.

Dat kreeg ik ook terug van onze Raad van Toezicht. Wat mooi om te zien wat er allemaal nog meer gebeurt, en nu hebben we er een veel beter beeld bij. Dan vallen dingen op hun plaats, de goede dienstverlening die dagelijks in onze vestigingen door al onze medewerkers wordt verleend, in combinatie met het 'nieuwe' bibliotheekwerk, wat in sommige gevallen zelfs al 'oud' of in ieder geval vertrouwd aan het worden is. Samen vormen ze het beeld van de bibliotheek van de toekomst. Ze hebben elkaar nodig en kunnen elkaar heel goed versterken. De vestigingen met hun bezoekersstromen, waar meer en meer ook invulling wordt gegeven aan onze programmalijnen. En de vestigingen als uitvalsbasis voor programma's op school, in de wijk, bij instellingen. Mooi! En ja, daar word ik blij van als ik merk dat mijn enthousiasme voor alles wat we doen van uitlenen tot mediawijsheidlessen rondom seksualiteit gedeeld en uitgedragen wordt.

dinsdag 15 december 2015

Jullie mogen alles van me/ons hebben.....

9 en 10 december was 'tout' bibliotheekland in Eindhoven. Op woensdag op het biebcongres, waarbij veel nieuwe en bestaande projecten en ideeën werden gepresenteerd. Altijd leuk om te zijn, en vanuit Kennemerwaard waren we met een stevige delegatie van ca. 12 personen aanwezig. We hadden maar liefst drie projecten waarmee we onszelf presenteerden. Heel erg leuk.

De keuze in workshops, talks, debatten etc was erg groot, en dan waren er ook nog leveranciers en collega's uit het land om mee bij te praten. Altijd tijd te kort. Van de Kennemerwaardse collega's kreeg ik terug dat het allemaal erg leuk was, maar dat ze niet zo heel veel nieuws hoorden. Ja, dat kan denk ik dan op zo'n moment, want overal in het land is iedereen met dezelfde thema's bezig. En toch is het goed om van elkaar te horen waar je mee bezig bent. Zelf was ik oa bij de workshop van Midden-Brabant over het wijk- en plattelandsbibliotheekwerk. Inderdaad inhoudelijk niet echt vernieuwend, maar wel inspirerend. Samenwerking met zoveel mogelijk partijen in je omgeving, kijken waar je elkaar kunt versterken. We doen dat al wel in Kennemerwaard, maar het is nog niet zo tot wasdom gekomen als bv in Goirle bij bibliotheek Midden-Brabant. Je kunt ook leren van elkaars ervaringen en kijken waar een ander verder is dan jij!

De volgende dag was de algemene leden vergadering van de VOB. Daar hoorde ik aan de koffietafel, maar ook tijdens de vergadering de verzuchting dat 'we' met z'n allen niet voldoende opschieten. Dat dingen te lang duren voordat ze 'op de markt' zijn. Dat we last hebben van belangenverstrengelingen. En ja, dat kan best op een aantal fronten waar zijn. Landelijke infrastructurele projecten, programma's waarmee je goed resultaten kunt meten.... het duurt allemaal (te) lang en er spelen verschillende belangen. De vraag is alleen of als één of twee bibliotheken het zouden op pakken het sneller zou gaan. Dat zou kunnen... willen twee bibliotheken die die uitdaging aan zouden willen gaan om iets voor het hele land te ontwikkelen zich dan melden? En dan wel rekening houdend met al die verschillende meningen, wensen ;-)

Ook hoorde ik dat we last hebben van 'achterblijvers' en van slechte directeuren. Kan iemand die even voor mij aanwijzen dan? Ze zullen er vast zijn, want in elke branche heb je 'slechte' directeuren. Maar zouden degene die dat zeggen het zelf in zo'n situatie beter doen? Misschien wel, maar iedereen heeft blinde vlekken (ook ik) waarvan je mag hopen dat ze door de rest van je organisatie worden opgevangen.

Toch denk ik dat het wijzen naar anderen ons niet verder gaat helpen. Producten of diensten die we ontwikkeld hebben zouden we met elkaar moeten delen. Want waar de één goed in is, kan door een ander vaak weer gebruikt worden in zijn of haar lokale bibliotheek. Vaak met een lokale twist, maar dat is niet erg. Ik noemde hierboven al het voorbeeld van Midden-Brabant, ik denk dat van hun aanpak onze mensen in wijk of dorp heel geïnspireerd zullen raken. Dus ga ik ze zeker op dit initiatief wijzen. Ik leen graag goede ideeën van anderen. En ik stel ook graag onze ideeën ter beschikking aan collega's. Ik hoorde van onze medewerkers die een workshop hebben gegeven op het biebcongres dat ze veel contactgegevens hebben uitgewisseld. Prima!

Zo komen we volgens mij als branche uiteindelijk verder.... door uit te wisselen, door lokaal op te pakken wat lokaal speelt... en dat landelijk te delen.... vooral naar ons zelf kijken over wat wij kunnen bijdragen aan die branche....! Gelukkig gebeurt dat ook al, onder andere op het biebcongres, maar ook door collegiale uitwisseling. En om dat je altijd zelf het beste kan beginnen met iets te veranderen als het in je macht ligt: ... iedereen mag alles van me/ons hebben (behalve mijn pincode ;-)

donderdag 26 november 2015

De derde geldstroom: lekker bezig

Het is een veel gehoord argument in discussies rondom cultuur en (publieke) financiering. Ga op zoek naar een derde geldstroom, wees ondernemend(er). Achterliggende gedachte is vaak dat dan de subsidie die een overheid verstrekt wel verminderd kan worden. Zo'n argument of aanmoediging wordt naar mijn idee vaak veel te gemakkelijk gebruikt, zonder enige kennis van zaken of betreffende instelling wel geschikt is om makkelijk een derde geldstroom aan te spreken. Of dat de vermindering van subsidie zomaar in dezelfde mate op te vangen valt door 'ondernemend' te zijn. Ik kreeg een tijdje geleden het impliciete verwijt dat onze bibliotheek niet ondernemend en innovatief genoeg was. En ik kreeg daarbij de vraag of ik wel eens over het introduceren van horeca had gedacht. Want daarmee kon ik vast onze eigen inkomsten wel opkrikken. Op zo'n moment moet ik echt op mijn lippen bijten.... diep ademhalen en dan de uitnodiging doen aan dit raadslid dat als hij een horeca-ondernemer kent die de korting van anderhalve ton op onze subsidie door middel van een goede horeca in de bibliotheek kan opvangen, ik mij aanbevolen houd voor contact met deze persoon. Ik zal hem/haar met open armen ontvangen!

Natuurlijk zijn er mooie voorbeelden in het land van succesvolle ondernemende instellingen, zo lukt het Naturalis om via crowdfunding de financiering voor de Tyrannosaurus Rex rond te krijgen.Ik weet zeker dat ook een aantal (grote) bibliotheken zoals Arnhem, Amsterdam, Rotterdam, Leiden, Haarlem en ik vergeet er vast een paar, extra geld binnen weten te halen met hun horeca en verhuur. Chapeau! (Doen wij overigens ook). Tegelijkertijd durf ik de stelling aan dat het in de meeste gevallen om een aanvulling gaat van inkomsten, geen vervanging van subsidie. Want je plust maar niet zo maar even dit soort grote bedragen bij op je reguliere geldstroom.
Het Rijksmuseum en andere (grote) musea lukt het vaak om via fondsen of particuliere weldoeners mooie projecten te realiseren. Ook verschillende bibliotheken weten via fondsen en prijzen geld binnen te halen voor projecten. Bibliotheek Utrecht heeft volgens mij met de andere 3 grote steden een grote ESF subsidie binnen weten te slepen, en ook de PSO's lukt het vaak om groot projectgeld binnen te slepen.
Windmolens;Wikipedia commons

En precies daar zit de crux! Het gaat om projecten. En die zijn mooi, en nodig, want daarmee kun je dingen in beweging brengen. Maar ze zijn er niet voor bekostiging van je reguliere bedrijfsvoering. Die zul je toch echt met die eerste twee geldstromen moeten bekostigen. Subsidie en eigen inkomsten. En die eigen inkomsten omhoog krikken dat lukt niet zo maar. Er is prijselasticiteit (zoals dat zo mooi heet) in wat je voor je reguliere producten kunt vragen. Bij te hoge kosten haken teveel mensen af en schiet je jezelf in de voet. Nieuwe producten ontwikkelen kost tijd en dus geld. Waarbij je dan zelfs nog het risico loopt dat als je dat doet je het verwijt krijgt dat je marktverstorend bezig bent, of dat wat je nu aan het doen bent nou echt niet de taak is van de bibliotheek.

Voordat dit nu een klaagverhaal gaat worden, niet helemaal mijn stijl ;-) dan nu het goede nieuws. Er valt wel geld binnen te halen voor projecten. Ja, dat kost tijd, en aandacht, en vrijmaken van mensen en denkkracht. We hebben die handschoen die de politiek ons heeft toegeworpen opgepakt. In bibliotheek Kennemerwaard hebben we sinds 2010/2011 een eigen adviseur projectfinanciering, een fondsenwerver zo je wilt. Deze medewerker heeft korte lijnen met onze productontwikkelaars, met onze accountmanagers en consulenten die op de vernieuwing zit. Ze gaan samen zitten, de ontwikkelaar vertelt wat hij/zij van plan is, en onze adviseur gaat vervolgens aan de slag om te kijken of er ergens nog niet een potje of fonds is waarmee extra financiering kunnen binnenhalen. Ze weet heel goed hoe ze projecten zo moet omschrijven dat ze passen binnen de regels van overheden of fondsen. En inmiddels is ze er heel goed in geworden. Eind 2013 hadden we zo rond de € 73.000,- aan projecten op onze balans staan, eind 2014 was dat al opgelopen naar € 118.000,-. Voor 2015 hebben we inmiddels bijna € 170.000,- aan projectfinanciering binnen weten te halen. Dat is al flink hoger dan de doelstelling van € 150.000,-- die we hadden voor dit jaar.

Dat niet alles altijd lukt mag ook duidelijk zijn. Even voor jullie beeld: er zijn ter waarde van € 544.630,- aan projecten her en der ingediend. Maar het loont om een (eigen) fondsenwerver te hebben die goed op de hoogte is van waar de potjes met geld te halen zijn. En het mooie is dat we met de projecten heel veel vernieuwing kunnen realiseren, nieuwe dingen uitproberen die als ze succesvol zijn ook toegevoegd worden aan onze dienstverlening. Waarmee we dan extra inkomsten kunnen genereren en dus onze eigen inkomsten kunnen verhogen op termijn. Dus hoera voor onze Miranda! Voor 2016 mikken we op zeker € 175.000!

dinsdag 10 november 2015

Overdie, een kleine geschiedenis

We zijn met onze vestiging Overdie genomineerd voor de beste bibliotheek van Nederland. We zijn er apetrots op dat we de shortlist (opnieuw) hebben gehaald. Nu heb ik niet de verwachting dat we de hoofdprijs gaan binnen halen, want geduchte andere kandidaten. Maar net zoals ik alle andere keren vond dat we al gewonnen hadden op voorhand (Alkmaar Centrum, meest duurzame bibliotheek, Heerhugowaard Centrum), vind ik dat nu ook. Ik zal uitleggen waarom.

Overdie is een zogenaamde 'Vogelaarwijk'. Een diverse bevolking van immigranten, eerste, tweede en derde generatie, gemengd met een autochtone bevolking variërend van woonwagenbewoners tot bemiddelde middenklasse. Een boeiende mix. In deze wijk stond tot de helft van de jaren tachtig een filiaal van de bibliotheek. Dat filiaal sneuvelde in een bezuinigingsronde, te weinig lezers, te weinig gebruik, en men kan wel naar het centrum. Voor de scholen werd enig soelaas geboden in één keer per week anderhalf uur een bibliobus. Programma's als de Bibliotheek op School bestonden niet.

Het was denk ik ergens eind 2007 dat ik door het toenmalig afdelingshoofd van de gemeente Alkmaar gevraagd werd of ik niet eens in gesprek wilde met het bestuur van het wijkcentrum over samenwerking. Zelden ben ik zo warm ontvangen. Wat een enthousiasme bij het bestuur. Dat het zo belangrijk was dat kinderen konden lezen, dat ze zo graag weer een vaste, eigen vestiging van de bibliotheek wilden. En of dat niet gerealiseerd kon worden. Er gingen niet eens zoveel gesprekken overheen, een paar gesprekken met de gemeente over een projectsubsidie en intern, en we gingen aan de slag. Binnen een paar maand hadden we een lokaaltje op de eerste verdieping in het wijkcentrum ingericht als bibliotheek. Als wij er niet waren dan werd het door andere huurders gebruikt. Zo kon het wijkcentrum de ruimte efficiënt inzetten. Het gaf wel eens gedoe, dat gaat zo als je een dak samen deelt. Biljarters die met een keu in de hand de kinderen achterna zaten die, omdat de bibliotheek nog niet open was, rondom de biljarttafel liepen te hollen. Maar daar kwamen we na gesprekken altijd wel weer uit.

Ondertussen was het wijkcentrum bezig met nieuw- en verbouwplannen. Dat was een langdurig proces. Nieuwbouw bleek niet mogelijk, wel verbouw. En of wij alsjeblieft wilden blijven, en waar we dan wilden zitten. Fijn als je zo gewaardeerd wordt dat je mee mag denken. We wilden op de begane grond met een zichtlocatie. Dat is gelukt. Vanaf november 2014 zijn we nu gevestigd op de begane grond met een jeugdbibliotheek. Het ziet er prachtig uit, en ook het verbouwde wijkcentrum ziet er geweldig uit. Gastvrij en uitnodigend. Onze medewerkers en bezoekers vertellen dan ook niet voor niets trots over wat ze allemaal doen en waarom Overdie moet winnen.

Dat stenen omhulsel zijn we heel erg blij mee, nog blijer zijn we met alle vorderingen die we in en vooral met de wijk maken. Niet alles lukt meteen. De ruime openingstijden die we graag wilden door tijdens de ochtend open te zijn met een half schuin oog toezicht van de beheerder is nog niet gelukt. Daar moeten we nog verder over praten. De samenwerking met de scholen gaat heel erg goed. Op een aantal scholen in de wijk hebben we een leesconsulent, en de kinderen komen graag naar de bibliotheek ook al hebben ze op school ook een collectie. We hebben hele leuke projecten met de ouderkamers van de scholen o.a. "Lezen in de keuken". Er zijn contacten en activiteiten met de moskee en met groepen in de wijk die met ons samenwerken. Boekenpret en voorleesprojecten voor ouders die geen leestraditie hebben hebben voet aan de grond in de wijk. Met de andere huurders van het wijkcentrum wordt gekeken of we samen dingen kunnen doen. Niet alles tegelijk, niet alles heeft gelijk resultaat. Het begint met het gesprek. Er is een leeskring voor beginnende volwassen lezers, we lezen voor en we organiseren activiteiten samen met het Centrum voor Jeugd en Gezin. Kortom het sprankelt en bruist in en buiten de bibliotheek. Doordat we daar zitten, weten mensen uit de wijk ons makkelijker te vinden en benaderen ze ons ook makkelijker.

Of we winnen op 27 november? Ik weet het niet. Wat ik wel weet is dat Overdie en haar bewoners, onze bibliotheek in zijn geheel heeft gewonnen met deze levendige vestiging! Een aanwinst voor de wijk, en wat de wijk Kennemerwaard brengt is een aanwinst voor ons bibliotheekwerk!

vrijdag 23 oktober 2015

Innovatieraad, stand van zaken

Al weer meer dan een maand geleden (17 september) kwam de Innovatieraad bij een. Onze nieuwe contactpersoon bij de Koninklijke Bibliotheek, Grietje Smit stelde zich voor en vertelde iets over haar voorgeschiedenis. En daarna hebben wij ons allemaal keurig aan haar voorgesteld.

Na wat gebruikelijke zaken zoals het bespreken van het verslag van de vorige keer, hebben we het onder ander gehad over hoe wij als Innovatieraad aankijken tegen onze rol. Hoe is onze opdracht geformuleerd, en hoe kunnen we die het beste uitvoeren?
We willen werken vanuit de oude doelstelling. Belangrijk is dat we bespreken wat onze focus en de kerntaak is. Waar gaan we naar toe en wat kan er als neventaak bij en wat niet. Er wordt een aantal aandachtspunten benoemd: inzetten van het budget; innovatieklimaat bevorderen; delen van de ideeën en zorgen dat ze bekend zijn; inspireren; faciliteren en ook zelf laten doen; transparante werkwijze en procedures.

Communicatie en verwachtingenmanagement zijn belangrijk. We hebben het afgelopen jaar gezien dat daar scherper op gestuurd kan worden. Het budget dat de innovatieraad jaarlijks te verdelen heeft bedraagt € 100.000,=. Het geld is vooral bedoeld als extra ondersteuning voor wat kleinere projecten die de potentie hebben om uit te groeien tot iets dat breed in het land gebruikt kan worden. De innovatieraad heeft niet de middelen om projecten organisatorisch verder te helpen, wat we wel kunnen is adviseren, doorverwijzen, contacten en verbanden leggen met organisaties die een project kunnen 'adopteren'. De innovatieraad is er niet om projecten 'te vermarkten'.

Visie op knelpunten: het niet strak uitvoeren van projecten, mislukken van projecten, de kwetsbare positie van innovators in organisaties. Een volgende vergadering gaan we het daar verder over hebben. Maar alvast een schot voor de boeg: We hebben gezien dat bij het indienen van een projectplan voor financiële support van de innovatieraad de praktijk soms weerbarstiger is. Gaandeweg een project blijkt dat de vraag heel anders is dan van te voren ingeschat. Als innovatieraad vinden we dat dit er niet toe moet leiden dat een project in de afhandeling afgekeurd wordt. De praktijkervaring van dit soort projecten die bijgestuurd kunnen worden, al doende lerend, vinden wij juist heel erg belangrijk voor het innovatieklimaat in bibliotheken.  Daarnaast willen we kijken of we iets zouden kunnen doen aan de positie van innovatieve mensen. We hebben de indruk dat innovatieve medewerkers soms ook erg onder vuur liggen in hun eigen organisatie. Hoe kun je medewerkers een bepaalde weerbaarheid mee geven, en wat kun je directies meegeven om hun medewerkers voldoende te kunnen 'beschermen'.

Daarnaast hebben we de voortgang van een aantal lopende projecten besproken. Ik licht er hier twee uit die ook een persoonlijke toelichting kregen van de indiener:
Raspberry Pi door Jolanda Kreuk van bibliotheek Kennemerwaard. Dit project was bedoeld om aan de slag te gaan met minicomputers voor kinderen (programmeren).
Bij het ontwikkelen van het plan is gekeken waar de vraag ligt. Bijeenkomsten voor algemeen publiek waren succesvol, naast algemeen geïnteresseerden ook veel animo van het (basis)onderwijs.
Doel van het project: basiskennis programmeren, voor kinderen en ook volwassenen.
Basiscursus Linux start in januari.

Op basis van dit initiatief kwamen er vragen uit onderwijs. Algemene vragen, activiteiten, tijdens de kinderboekenweek en op school. Voor scholen en BSO is iemand aangesteld. Er is gevraagd dit door te zetten, resulterend in een leerkrachtenbijeenkomst en samenwerking met het lokale Fablab. Traject is uitgebreid naar 21st centuryskills.
Onder leerkrachten, van verschillende scholen, is grote informatiebehoefte, nieuwsbrief, consulenten zijn aan de slag op scholen, bso en in de bibliotheek rond 21st centuryskills (mediawijsheid en programmeren). Het project is nog niet klaar. Er is nu veel informatie en ervaring opgedaan, die wordt nu lokaal (onder collega's) gedeeld. Verder wordt er een presentatie gegeven op het Bibliotheekcongres, wordt in Kenniscirkels in de provincie informatie gedeeld, en ligt er een link met diverse bibliotheken die hier ook mee bezig zijn (FryskLab, De Kennismakerij). Ook internationaal blijkt er belangstelling en zijn er contacten gelegd naar aanleiding van een bezoek aan NextLibrary in Aarhus. De Innovatieraad (en ik heb alleen maar geluisterd ;-) is enthousiast over dit initiatief, het sluit heel goed aan bij de 21st century skills. Het daagt niet alleen onze bezoekers uit, maar vooral ook de medewerkers van de bibliotheek om te leren door er mee aan de slag te gaan. 

Online Workshop door Jan de Waal.
Jan vertelt over de workshop die hij dit jaar online heeft aangeboden. Een soort krakercompetitie, maar dar gericht op digitale bronnen. Alles wat gedaan is staat online, op de website van het bibliotheekblad. Het is een omvangrijk programma, huiswerk voor deelnemers, bestaande uit ingewikkelde zoekvragen. De online workshop is bedoeld om bibliothecarissen via online opdrachten beter te leren zoeken in digitale bronnen. Er is geen wedstrijdelement. Gekozen is voor tools die al beschikbaar zijn: een Googleomgeving en de website van het bibliotheekblad. Het is echt een instrument om kennis en kunde van het 'ouderwetse', maar immer actuele bibliothecarisvakwerk op peil te houden en nieuw elan te geven. De Innovatieraad erkent nut en noodzaak van zo'n training, maar vindt het de verantwoordelijkheid van lokale bibliotheken om dit als training aan hun medewerkers aan te bieden, dan wel verplicht te stellen. We hebben Jan dan ook aangeraden op bv bij SPN zijn idee neer te leggen. Wij denken dat het daar beter past, als een onderdeel van het scholingsaanbod dat daar ontwikkeld wordt.

Aan het eind hebben we afscheid genomen van Johan Stapel en Adeline van den Berg, onze bevlogen begeleiders, ondersteuners, harde werkers en mede discussiegenoten namens het SIOB/B.NL/KB het afgelopen jaar. Jammer dat zij iets anders gaan doen, fijn dat we een vervanger hebben in de persoon van Grietje Smit.



dinsdag 14 juli 2015

Wijze lessen van Seth Godin

Ik volg al een tijdje het blog van Seth Godin. Niet altijd kan ik iets met zijn overdenkingen, maar dat zal vast met de lezers van mijn blog ook zo zijn ;-) Een tijdje geleden had Seth een blog over hoe je ideeën in een organisatie een goede voedingsbodem kunt geven, en welke rol je daar als directeur in kunt hebben. Daar benoemde hij een aantal stevige aandachtspunten voor medewerkers en directeuren die ik graag (in rood min overdenkingen daarbij) met jullie deel.

Seth benadert veranderingen graag alsof het om marketingacties gaat. De principes van marketing zijn wat hem betreft goed toepasbaar op je organisatie. Hij geeft tips hoe je daar als medewerker of directeur/leidinggevende gebruik van kunt maken wanneer je verandering wilt.

Het gaat volgens Seth om de perceptie, die indruk of de impact die je wilt maken.
* Permissie: Hiermee bedoelt Godin niet dat je permissie zou moeten hebben, maar meer of het je 'gegund' wordt. Ben jij iemand waarna geluisterd wordt, vinden collega's het interessant om van je ideeën te horen, zijn ze er nieuwsgierig naar? En als dat niet zo is, hoe zorg je er voor dat wat jij te vertellen hebt interessant voor ze wordt?
Nou dat is natuurlijk een leuke vraag voor een directeur, wordt er wel naar mij geluisterd. Een lekkere realitycheck ;-) Nu denk ik dat er over het algemeen wel naar mijn ideeën geluisterd wordt, maar daarnaast vind ik het ook belangrijk om te weten wat onze medewerkers er van vinden. Dat helpt me namelijk in het scherpen van ideeën en maakt de plannen over het algemeen beter.
* Ideavirus: Breng jij je ideeën verder in de organisatie? En worden ze ook verder gebracht, ben jij niet de enige die met je goede idee op pad gaat? Hoe zit dat met de betrokkenheid van je collega's op de plannen? Hebben ze het er ook over als jij er niet bij bent?
In alle eerlijkheid moet ik bekennen dat ik meer van de ideeën binnenbrengen ben, of over de schutting gooien als je het negatief wilt zien;-) Met een collega ergens op bezoek en dan vervolgens gaat de collega er mee aan de slag. Waar nodig leg ik het bij een leidinggevende neer, of bij een ambtenaar als ik denk dat er bij de gemeente nog wat draagvlak moet komen. Het komt ook wel voor dat ik zelf eerst een plannetje uitwerk, maar meestal gaat het dan om de grote lijnen en niet om de uitvoering zelf. Goede ideeën die door een ander onder mijn aandacht worden gebracht breng ik wel graag verder, door te kijken of we ergens uren of budget vrij voor kunnen maken, of ergens een potje met geld aan kunnen boren. 
* Je verhaal: Achtergrondgegevens zijn natuurlijk heel belangrijk, en het initiatief op zichzelf. Maar past het bij het verhaal van je organisatie en bij de mensen die bij je organisatie werken? Heb jij het bijvoorbeeld over kosten of over winst, terwijl de organisatie meer gericht is op maatschappelijke impact (of andersom). Stuur je dan wel de juiste boodschap de organisatie in? Ga je dan je beoogde verandering wel bereiken? Een belangrijk element waar je als verteller van het verhaal wel rekening mee dient te houden, en wat vaak over het hoofd wordt gezien.
Een scherpe vraag die Godin stelt. Ik ben snel geneigd om ergens een kans in te zien, en kan een idee ook wel 'passend' praten in één van onze programmalijnen. Die programmalijnen hebben als achterliggende motivatie het maatschappelijk effect. Tegelijkertijd ben ik ook wel zo reëel om in gesprekken met medewerkers aan te geven dat het noodzakelijk is om inkomsten te genereren met onze activiteiten. De verandering bij Kennemerwaard moet op beide elementen van de vraag van Godin plaats vinden. Er moet meer inkomstenbewustzijn komen én er moet meer tijd en aandacht komen voor het uitvoeren van de programmalijnen. Overigens wat mij betreft met de prioriteit op het laatste, en dan komt daarna het eerste ook aan de orde. 
veranderingsprocessen www.c2m-management.nl

* Bijzonder: Doe je iets wat zo bijzonder is dat het noodzakelijk is om er over te praten?
Hah! Jazeker doen wij bij Kennemerwaard iets bijzonders ;-) We proberen nieuwe dingen uit zoals programmeren voor kinderen, mediawijsheidslessen voor pubers, taal- en leescafé's, lezen in de keuken, leeskring voor beginners. Dag en Dauw, duurzaamheidscommunities laten ontstaan, erfgoedprogramma's,  lees- en mediaconsulenten op (basis)scholen etc. etc. Heel veel dingen zijn misschien voor collega-bibliotheken niet bijzonder, want het gebeurt op meer plekken in het land. Maar voor onze medewerkers is het belangrijk dat ze van elkaar weten wat ze doen, waar ze enthousiast van raken. Door die kennis eerst onderling te delen kunnen ze allemaal stuk voor stuk optreden als ambassadeur van de bibliotheek. Want het de goede boodschap verkondigen begint intern in je organisatie, en dan raken medewerkers hopelijk zo geïnspireerd dat ze op verjaardagen trots vertellen over wat de bibliotheek tegenwoordig allemaal doet.
* Clans/groepen: Wie zit er in je 'team'? Niet omdat ze hiërarchisch gezien bij jouw team horen, maar omdat ze met je mee willen doen. Zijn de mensen die bij je 'team' horen degene die geleid willen worden, en degene die willen helpen om de organisatie te veranderen omdat zij denken dat de richting die je in wilt slaan de juiste is?
Wat ik leuk vind van onze organisatie is dat we vrij veel medewerkers hebben die wars zijn van hiërarchie. Die lopen bij een MT-lid naar binnen omdat ze even willen sparren. Die weten dat ze altijd een beroep op mij kunnen doen op het moment dat ze ergens naar binnen willen komen met een goed idee. Wat dat betreft denk ik dat er heel veel van onze medewerkers in 'het' team zitten. (Ik wil niet spreken van 'mijn' team, want de organisatie bestaat gelukkig uit veel meer mensen dan mijzelf die willen veranderen omdat ze de noodzaak er van in zien, en omdat ze er plezier aan beleven!). 
* Verspreiding van ideeën: Breng jij je ideeën bij de 'early adopters' en zorg je ervoor dat zij door met het idee aan de slag te gaan het idee breder in de organisatie draagvlak krijgt? En zorgen zij er voor dat uiteindelijk de ideeën door de meerderheid begrepen en uitgedragen wordt?
We hebben de goede gewoonte in Kennemerwaard om met onze plannen intern 'de boer' op te gaan. Het MT zit niet in een kamertje in een ivoren toren ideeën te bedenken en kondigt vervolgens vervolgens per decreet aan wat het nieuwe beleid is. We praten veel met elkaar. Aan de koffietafel, tijdens teamoverleggen, werkoverleggen, tijdens de zogenaamde 'roadshows'. Dan zie ik dat ideeën ook rijpen, input van medewerkers brengt het idee verder en men helpt elkaar om verder te komen. Het is dus niet zo dat ik dat doe, maar dat het een redelijk natuurlijk principe is wat in onze organisatie aanwezig is. Overigens vaak wel aangejaagd door een leidinggevende als het om een grotere groep van medewerkers gaat, maar onderling weten collega's elkaar goed te vinden om zaken af te stemmen, door te praten etc.
Dan eindigt Godin met de opmerking dat interne marketing begint met nadruk. Weet wat je wilt bereiken, welke boodschap je wilt overbrengen. En wees daar net zo alert op alsof je een product extern op de markt wilt brengen. Elke memo, email en presentatie die je intern doet of verstuurt is een marketingactie en moet je als zodanig behandelen.
Ik ga denk ik de tekst van mijn email-handtekening aanvullen met het motto van ons meerjarenbeleidsplan ;-) Dat is alvast een begin.

dinsdag 30 juni 2015

Vandaag was/is weer 'zo'n' dag

Je hebt van die dagen dat je agenda vol zit met afspraken en dat je aan het eind van de dag je afvraagt wat je nu hebt gedaan. Vandaag zal niet zo'n dag zijn. Vandaag had ik drie afspraken, en met dit technisch weer kon ik er ook nog heerlijk op de fiets heen.

Het begon met een afspraak met de directeur van de WNK, de sociale werkplaats hier in de regio. Bij uitstek een plek waar je als bibliotheek op het gebied van bestrijding laaggeletterdheid binnen wilt zijn. Ik was er samen met Maria Sabel, onze onvolprezen, altijd bevlogen regiocoördinator Lezen en Schrijven en accountmanager laaggeletterdheid.  We hebben persoonlijke verhalen met elkaar uitgewisseld, de passie voor ons vak, sociale betrokkenheid. Het gesprek eindigde met een wederzijds aanvoelen van mogelijkheden en onmogelijkheden, en met een belofte om te zoeken naar kansen en de wil om ze te willen vinden.

Daarna fietste ik door naar Heerhugowaard, naar het Johannes Bosco van het Trinitas college. Ondersteund door Jolanda Kreuk en Rita Smedinga hadden we daar ook een afspraak met de directeur. Afgelopen schooljaar heeft bibliotheek Kennemerwaard proef gedraaid met lessen "Hoe gedraag je je op het internet en social media". 64 lessen maar liefst werden door ons verzorgd. En dat smaakte naar meer. Niet alleen bij ons, maar ook bij de school en bij de gemeente. Er is de afgelopen jaren nogal eens wat gedoe geweest met knokkende jongeren die elkaar via de social media opriepen. De gemeente wilde dat aanpakken, en ging naast op de handhaving te gaan zitten ook op zoek naar manieren om preventief hier iets op te vinden. En toen kwamen ze, na enige omzwervingen bij ons terecht. De gemeente wil graag dat wij nu in het programma "Veilig puberen" een bijdrage leveren.

Wat we dus nu gaan doen het komend schooljaar is het volgende: een workshop oid verzorgen op een ouderavond over keuzes op internet en social media, 10 dingen voor docenten (gebaseerd op 23 dingen) én een mediacoach leveren die tijdens de mentorlessen de lessen die in de brugklas zijn gegeven op het gebied van social media gaat opfrissen. Deze mediacoach wordt dan ook ingeschakeld bij het opstellen van een sociaal veiligheidsplan van de school. WAUW! Daar ben ik  hardstikke trots op dat onze mensen dit met hun pilot hebben bereikt!

En dan als eind van de dag aanschuiven bij een meeting en presentatie van Boer tot bord. Dat past mooi in ons programma Duurzaam Doen! De opkomst viel door het mooie weer misschien wat tegen, maar wel vertegenwoordigers van de lokale politiek en de wethouder Duurzaamheid. En complimenten van de mensen van Boer tot Bord, dat het zo fijn was dat het in de bibliotheek kon.

Zo'n dag was het dus...... en dan heb ik de avond nog in het verschiet ;-)

vrijdag 26 juni 2015

Wat heeft de Innovatieraad besproken in mei

Zoals gebruikelijk geef ik een korte inkijk op wat er tijdens de laatste vergadering van de Innovatieraad is besproken. Die was 21 mei, en het verslag liet helaas iets op zich wachten doordat andere zaken voorrang kregen.
We hebben als Innovatieraad mede tot taak het creëren van draagvlak voor innovaties. Wij vinden het belangrijk om allerlei aspecten van innovaties te delen en te bespreken met ‘het land’; ook de KB vindt dit belangrijk. In het najaar zal er daarom een innovatieweek worden georganiseerd, waar ook de innovatieraad een aantal sessies aanbiedt, zoals bijvoorbeeld de welbekende innovatiedoedag en een kennisdeeldag over fablabs in de bibliotheek. De datum wordt 19 tot 23 oktober, dus “Save the Date!”
Naast het nadenken over de Innovatieweek hebben we een aantal lopende of afgeronde projecten besproken. DOKLab heeft een rapport gemaakt over hoe MOOC’s  in bibliotheken worden gebruikt. En of er kansen op dit terrein liggen. Wij als Innovatieraad roepen bibliotheken op om met cursussen die online beschikbaar zijn, zoals bv HEMA cursussen een combinatie te maken met cursussen “in real life”  met bibliotheekcursussen. Zijn er bibliotheken die dit al doen, of hebben gedaan, of zijn er die daar wel mee aan de slag zouden willen? De Innovatieraad denkt dat de combinatie van MOOC en een “fysieke” component voor lokale bibliotheken, het zogenaamde ‘blended learning’ goede mogelijkheden en kansen biedt. Meld je als je ervaring of plannen hebt!
Verder hebben we van gedachten gewisseld over welke onderwerpen we het komende jaar zouden willen bespreken, en waar we aandacht in projecten voor zouden willen hebben. De volgende zaken kwamen voorbij: de makersbeweging, community building, ruilbibliotheken, sociale innovatie en empowerment van de branche; ondernemerschap

Bibliotheek Drachten kwam ook nog langs om ons bij te praten over de voortgang van hun project “Beleef het in de bieb”. Beleef het in de bieb (een voortbouwen op de Beleefbibliotheek) bestaat uit vier onderdelen:
• Signaleren van informatie / elke gestelde vraag wordt geregistreerd, signaleren vanuit media,
etc.
• Redactie maakt infopakketten (soort digitale dossiers), documenteert ook activiteiten,
opgedeeld in interessegebieden. Er zijn er ong. 500 actief (infopakketten).
• Activiteiten (lezingen e.d.)
• Kennispartners: kennis toevoegen aan activiteit of infopakket.

Er is een portal gemaakt om toegang te geven tot deze vier onderdelen; nu in demo, gaat live in juni. Het idee is dat iedere bibliotheek voor zichzelf bepaalt welke infopakketten worden gepresenteerd, met een mogelijkheid tot co‐creatie met samenwerkingspartner – dat kan iedereen zijn (bedrijf, buurman, etc). Kennispartners zijn een nieuwe toevoeging. Portal is voor elke bibliotheek in NL te gebruiken. Tips worden zichtbaar na moderatie door de redactie. Het concept is overdraagbaar: andere bibliotheken betalen wel een bijdrage (5 cent per inwoner, 8% per verkocht kaartje incl. ideal betaling). Full‐tekst artikelen staan in de portal; afspraken met uitgevers gelden dan niet meer (mogelijkheid om door te gaan linken naar Blendle). Het project legt een mooie link tussen de collectie en connectie met de omgeving rondom de bibliotheek en kan bibliotheken helpen hun programmering verder uit te werken en hun lokale netwerk uit te breiden.

donderdag 4 juni 2015

werkconferentie VOB Koers bepalen, een terugblik

Zojuist kreeg ik het evaluatieformulier toegestuurd van de VOB werkconferentie Koers bepalen. En dat herinnerde me er aan dat ik had beloofd om er een blog aan te wijden. Dus bij deze.

De dag stond natuurlijk al goed in de belangstelling door de column van Annemarie van Gaal over businessmodellen van de bibliotheek in het Financieel Dagblad. Ter plekke gaf Annemarie toe dat columns natuurlijk heel erg prikkelend moeten zijn, en dat we vooral moesten weten dat ze bibliotheken een heel warm hart toedraagt. Waarvan acte en wat ze gedurende de dag ook wel een paar keer liet merken.

Ik stip wat dingen aan die mij troffen zonder volledig te willen zijn over het totale programma. Spreker Bruno Verbregt uit Vlaanderen had af en toe de lachers op zijn hand. Maar hij zei ook rake dingen. Zo een paar van zijn observaties:
- Als je een nieuw gebouw krijgt is dat aanleiding voor verandering; als je gaat veranderen heb je misschien wel een ander gebouw nodig.
- In Nederland wordt teveel gefocust op geld verdienen. Wij kijken niet hoe we kunnen zorgen voor goede waarden en hoe we ons geld zo goed mogelijk kunnen besteden om dit te bereiken. In Nederlands bibliotheekwerk gaat het teveel over antwoorden geven in plaats van vragen op te werpen. We moeten ons bevrijden van kokerbeelden, de echte wereld bestaat uit chaos en verlies. De eerste taak van de bibliotheek is dromen aanjagen.
- Nederlandse bibliotheken focussen teveel op heldere doelen. Reizen is je vaste waarden achter je laten, het onbekende opzoeken. Als bibliotheek moet je niet denken dat je weet waar je over 5 of 10 jaar staat. Ga het avontuur aan.
- We hebben angst voor disruptie. We moeten de focus op het doel loslaten. Veel bibliotheken reageren verkrampt of afwijzend op little free libraries, terwijl daar juist mooie kansen liggen. Hij had zelf een mooi idee voor een boeken airbnb. Mensen in contact brengen met het boek dat ze zoeken, niet alleen uit de bibliotheekcollectie, maar ook wat mensen thuis hebben.
- De bibliothecaris moet dienend zijn en innemend, naast ondernemend.

Een groot gedeelte van zijn pleidooi was uit mijn hart gegrepen en bemoedigt mij weer in de reis die we in Kennemerwaard aan het maken zijn. Twijfelend de toekomst in, kijken wat er achter de horizon ligt. Wat een prachtig vergezicht!

's Middags twee 'workshops' bezocht. Van Mieke van der Linden, directeur kinderopvang in Zuid-Holland. Een herkenbaar verhaal over hoe de cultuur van je organisatie heel bepalend is voor hoe ideeën opgepakt worden. En hoe medewerkers zich manifesteren in je organisatie. Het zou wel interessant kunnen zijn om te zien welke cultuur dominant is in Nederlandse bibliotheken, en of er grote verschillen zijn in bibliotheken.
concurrerende waarden model Quinn
Ze deed een stevig pleidooi voor het overboord zetten van managementvraagstukken en werkvloerproblemen als agendapunten op vergaderingen. Heb het over 'je verhaal', over welke samenwerkingspartners je wilt hebben, wie je community is en hoe je die gaat bereiken. Dat weet je natuurlijk wel als directeur, maar toch val ik vaak in de valkuil om het wel over managementvraagstukken te hebben en intern minder vaak over 'het verhaal'. En haar mantra was "Doen is het nieuwe denken, ga niet eindeloos vergaderen, sta dat niet toe als directie." Dat is dan ook een wijze les.....

De workshop van Roel Zuidhof van bibliotheek Nijkerk vond ik inspirerend in die zin dat ik diepe bewondering heb voor zijn veerkracht, optimisme en humor. Als je met een inkoopprocedure wordt geconfronteerd, als de gemeente dreigt je subsidie op nul te zetten dan hakt dat er natuurlijk wel in. En dat zal bij Roel ook zeker het geval zijn geweest. Maar hij is niet bij de pakken gaan neerzitten. Hij is in overleg gegaan met samenwerkingspartners, hij is met een strategie op de proppen gekomen en hij heeft zijn koers bijgesteld. En dat alles verteld hij behoorlijk blijmoedig. Roel: "Als je dit niet kunt en niet wilt, dan moet je voor jezelf de conclusie trekken dat je niet de juiste man meer bent op deze plek." Chapeau! Ik weet niet of ik dat zo zou kunnen, ik hoop er nooit achter te hoeven komen. En mocht dat wel het geval zijn hoop ik dat ik genoeg zelfreflectie heb om zo'n keuze te kunnen maken.

Als laatste gaf Annemarie van Gaal ons nog een bespiegeling mee vanuit haar praktijk met ondernemers. Er zijn twee type ondernemers zegt zij.
1. Ik heb het beste product, en met het draaien aan de knoppen van de marketingmix komt mijn product hoe dan ook wel op de markt en aan de man.
2. Ik laat mij graag verrassen door de markt, ik denk dat ik die markt wat te bieden heb, en ik denk dat ik dat samen met de markt moet doen.
Onder groep 1 zitten de meeste faillissementen,  groep 2 redt zich uiteindelijk altijd wel.
Blijf niet hangen in de oude aanpak, maar kijk hoe je op een ander manier het werk kunt organiseren.

Heb ik nu iets nieuws opgestoken deze dag? Nee, niet echt. Heb ik nieuwe ideeën opgedaan. Ja, dat zeker wel. Ben ik gescherpt in mijn denken? Jazeker, ik heb weer stof tot nadenken gekregen. Heb ik antwoorden gekregen op vragen? Ja en nee. Ik heb weer bevestigd gekregen dat de vraag belangrijker is dan het antwoord. Dus ik ga me blijven verwonderen, verrassen, verbazen en af en toe stiekem volgens de aard van dit beestje met grote stelligheid iets vinden..... ;-)
In de hoop dat iemand zich uitgedaagd voelt om die zekerheid onderuit te schoffelen en mij weer in verwarring achter laat... zoekend..... vragend.....



dinsdag 2 juni 2015

Schitterend reizen in een veranderend landschap

Vorige week werd ik gewezen op de blog van Irmgard Bomers. Boos is ze, boos op de bibliotheekbranche, en boos op de Innovatieraad. Allemaal omdat één van de medewerkers van de Koninklijke Bibliotheek, die de Innovatieraad ondersteunt, vroeg wat de stand van zaken was rondom het project ’Gevonden!’. Ik heb de mailwisseling tussen Irmgard en de medewerker niet gezien, maar ken de intentie van de vraag van de Innovatieraad, namelijk vragen naar eventuele voortgang, of er nu door bibliotheken ook gebruik van werd gemaakt. Niet om te vragen “wat er met het geld was gebeurd”. Als dat zo is overgekomen, dat was  zeker niet de bedoeling.

Irmgard is ook boos omdat naar haar idee ‘de’ bibliotheeksector zijn verantwoordelijkheid niet neemt. Bibliotheken hebben het product ‘Gevonden!’ niet omarmd en geïmplementeerd. Nu begrijp ik de frustratie heel goed, die ontstaat als je een goed idee met veel enthousiasme hebt uitgewerkt, een mooi product hebt gemaakt, en het vervolgens geen afnemers heeft. Dan heb je het idee dat je al dat werk voor niets hebt gedaan.

Irmgard betoogt dat het in de bibliotheeksector teveel om stukken schrijven gaat en te weinig om doen. En daar heeft ze misschien wel gelijk in. Er wordt veel geschreven in onze branche, en er worden mooie plannen gemaakt. Dat signaleren wij als Innovatieraad ook. Tegelijkertijd zien we ook dat er in heel veel bibliotheken goede ideeën worden uitgewerkt, groot en klein, zonder dat daar dikke rapporten onder liggen.  En dat die plannen met meer of minder succes worden uitgevoerd. Het aanjagen van dat soort innovaties is één van onze taken. Daarnaast willen wij ook nadenken over hoe we de voedingsbodem voor goede ideeën samen met de branche kunnen verbeteren. En dan vooral door het ‘doen’ te bevorderen, door inspiratie –daar waar mogelijk– bij directeuren, teamleiders, maar vooral medewerkers te brengen. en laten weten dat dingen doen, uitproberen, falen, mislukken, opstaan en opnieuw beginnen heel belangrijk is om te leren en te veranderen.
bron: droomzaken.wordpress.com


Dat leerproces hebben wij als Innovatieraad onder andere ondersteund door aan een paar ideeën uit de InnovatieDoeDagen ontwikkelgeld toe te kennen, waaronder ‘Gevonden!’. En door de ontwikkelaars een podium te bieden op het Bibliotheekcongres van het SIOB eind 2014. Dat dan een product als ‘Gevonden!’ daarna niet gelijk op het netvlies staat van bibliotheken wil niet zeggen dat die bibliotheken het niet begrepen hebben. Ze kunnen in een andere fase zitten, er nog niet aan toe zijn, of andere prioriteiten hebben.

Irmgard verwijst in haar blog naar Seth Godin. Daar zet ik graag een ander blog van Seth tegenover. Waar we met z’n allen beter in moeten worden is intern onze ideeën beter ‘vermarkten’. Ik weet niet in hoeverre bibliotheekmedewerkers (van alle rangen en standen) deze wijze lessen ter harte hebben genomen. Dat lijkt me namelijk het begin van draagvlak voor nieuwe ideeën. En daar ben je als medewerker van een bibliotheek, aan uitwerking van ideeën van een InnovatieDoeDag allereerst zelf voor verantwoordelijk. Zelf voor je ideeën durven te gaan staan!

Dat de medewerkers waar Irmgard mee heeft samengewerkt tot het besef zijn gekomen dat hun tijd ook geld is, vind ik eerlijk gezegd bemoedigend, hoewel dat voor haar misschien zuur is om te horen. Fijn dat bibliotheekmedewerkers beseffen dat de uren die zij ergens in steken waardevol zijn. Dingen hoeven niet per se te lukken, een idee uitwerken en dan uiteindelijk tot de conclusie komen dat het (op dat moment) niet werkt is onderdeel van een groter leerproces dat wij als bibliotheekbranche met elkaar doormaken. Misschien is dat wel de grootste bijdrage van ‘Gevonden!’ Het was een mooie reis om het samen te ontwikkelen, jammer dat het nu (nog) niet gebruikt wordt, we hebben veel van de ontwikkeling geleerd, al was het maar dat niet alles kan of hoeft te slagen. Dan kun je zelfs trots zijn op de verantwoordelijkheid voor een ’mislukt’ project. Graag nodig ik Irmgard uit om haar ervaring te delen op een door de Innovatieraad geplande bijeenkomst "Durf te falen", om haar ervaringen met ons te delen. 
Om filosofisch te eindigen: het doel van de reis is niet de bestemming, maar het onderweg zijn.

dinsdag 19 mei 2015

Bijna naast de schoenen ;-)

Vanochtend, 19 mei, hadden wij onze halfjaarlijkse personeelsbijeenkomst bij Bibliotheek Kennemerwaard. Nu vind ik dat onze bibliotheek de beste bibliotheek van Nederland is, en ben ik vaak blij en trots op onze mensen. Overigens verwacht ik dat elke bibliotheekdirecteur vindt dat zijn/haar bibliotheek de beste van Nederland is, omdat je (hopelijk) weet dat je mensen met de beschikbare middelen het beste uit zichzelf halen ten behoeve van de maatschappij. Dus iedere bibliotheek de beste van Nederland, of in ieder geval van hun eigen plaats ;-) Maar dat terzijde.

Vanochtend hadden we eerst de presentatie van ons nieuw meerjarenbeleidsplan. Op dat plan ben ik behoorlijk trots. Het is ambitieus, het gaat ergens over en het is een plan dat is ontstaan voor en door met ons publiek, medewerkers, Raad van Toezicht, gemeenten, samenwerkingspartners. Vanochtend het plan voor alle medewerkers gepresenteerd omdat het een gezamenlijk gedragen plan is en moet blijven. De boodschap waar we voor staan kunnen we niet vaak genoeg herhalen ook voor ons zelf.

Daarna hadden we een presentatie van Inge van Dommelen. Zij vertelde ons over de veranderingen in het sociaal domein. En ze gaf ons voorbeelden van bibliotheken die net als Kennemerwaard zich profileren op het sociaal domein. Ze gaf ons in haar verhaal een groot compliment door te melden dat ze ons meerjarenbeleidsplan had gelezen. Ze raadt het nu bij andere bibliotheken waar ze adviseert graag ter lezing aan. Mooi om te horen, en haar voorbeelden van andere bibliotheken gaven inspiratie.

Na de koffiepauze kwam het grootste 'glimmoment' van de ochtend. 10 medewerkers gaven een korte pitch over waar ze mee bezig zijn. Nieuwe projecten, innovaties, of doorontwikkeling van projecten of producten waar we al langer mee aan de slag zijn. Met grote vreugde zat ik te luisteren naar korte uitleg over de projecten: programmeren voor het (basis)onderwijs (Raspberry pi); veilig puberen samen met het CJG, bedrijfskleding, of te wel herkenbaarheid van het personeel voor het publiek vergroten; Taalhuis maandelijkse ochtenden met cliënten van het Leger des Heils; EDIC (Europe Direct Information Centre); Duurzaam Doen; online wijsheid programma voor het Voortgezet Onderwijs; crowdfunding project voor een multitouchtafel; digisterker. Het plezier en de trots van de medewerkers op hun project straalde er van af. En ik zat te glimmen van trots. Wat een bevlogen mensen, wat zijn ze trots op hun werk, en wat hebben ze er overduidelijk plezier in. En wat fijn dat ze dat willen delen met hun collega's. Volgende personeelsbijeenkomst zijn er weer andere medewerkers aan de beurt. En dan zit ik vast weer te glimmen trots!



donderdag 23 april 2015

Duurzaam Doen vanuit Chaosdenken, of op weg naar transformeren

De ambitie van de Bibliotheek Kennemerwaard is om van collectie naar mensen te gaan.  Titel van ons nieuw meerjarenbeleidsplan is niet voor niets "De community is onze collectie". 

De bibliotheek ontwikkelt zich van een uitleenorganisatie tot een bruisend  podium, een ontmoetingsplaats en een leerplek voor mensen en organisaties op allerlei terreinen. Zo wordt de bibliotheek een aanjager van sociale en lerende verbindingen in de stad. De bibliotheek als een open leercentrum voor een leven lang leren. In het kort:
1.    De bibliotheek ondersteunt en stimuleert waardevolle, sociale verbindingen tussen inwoners.
2.    De bibliotheek schept een klimaat waarin mensen zich willen ontwikkelen en zich veilig en uitgenodigd voelen om hun kennis te delen met anderen.
3.    De bibliotheek is een ontmoetingsplaats van lokale talenten en vaardigheden.
4.    De bibliotheek ontwikkelt zich tot een verzamelplaats van duurzame, initiatieven van zowel particulieren als instellingen en bedrijven.
5.    De activiteiten in de bibliotheek zijn voor iedereen makkelijk toegankelijk.

Dat klinkt prachtig, maar hoe gaan we dit nou precies doen. Onze Stephan de Vilder, programmamaker is op zoek gegaan naar modellen en ideeën hoe we dit het best vorm kunnen gaan geven. Bibliotheken zijn over het algemeen van structuur, maar moet het wel structuur hebben? Moet het niet uit zichzelf ontstaan, maar ja, wat nou als dat niet gebeurt.... Hoe zorg je dan toch dat er iets gebeurt, iets ontstaat? Stephan had vervolgens het idee dat rondom duurzaamheid er zoveel speelt in de samenleving, dat het veel mensen aanspreekt, dat we daar wel een soort proeftuin kunnen opzetten. Wij als bibliotheek gaan samen leren met ons publiek hoe we een 'community' kunnen bouwen, kunnen vormen, worden.

Stephan zou Stephan niet zijn als hij daar niet toch een goed plan onder legt.  Hier de tekst van zijn plan:
Inmiddels heeft Duurzaam Doen Alkmaar 2015 de status gekregen van een pilotproject voor het ontwikkelen van nieuwe vormen van programmering waarbij leren en bijdragen centraal staan. De bibliotheek kan zich in deze vormen specialiseren en dit zowel intern (beleidscyclus) als ondersteunend voor derden (incl. communities) aanbieden in combinatie met bestaande voorzieningen (gebouw/podium/personele ondersteuning/netwerk). 
Inspiratiebronnen zijn: 
- Nieuwe Business Modellen (Jan Jonker) waarin aandacht voor het ontwikkelen vanuit communities. 
- The Art of Hosting: creatieve werkvormen voor community ontwikkeling
- Community werkvormen bij verzamelwerkplekken zoals HUBS/creatieve broedplaatsen.
- Online en fysieke platforms voor bottom-up maatschappelijke initiatieven zoals Pakhuis de Zwijger.
- Stedelijke communities rondom duurzaamheid (zoals Amersfoort).


Duurzaam Doen Alkmaar
Ontwerp volgens Chaordic Stepping Stones (art of hosting)


Behoefte
Kennis en bewustwording over duurzaamheid zijn onvoldoende om mensen aan te zetten tot een duurzamer leven. Hoe kunnen we een duurzame manier van leven onontkoombaar en tegelijk inspirerend maken? Daar wil de bibliotheek Kennemerwaard actief aan bijdragen. Met andere woorden: Hoe kan de bibliotheek mensen helpen daadwerkelijk in actie te komen en duurzamer te gaan leven.
Concrete opdracht vanuit subsidie Gemeente Alkmaar: Realisatie van een jaarprogramma Duurzaam Doen 2015 bestaande uit minimaal 12 activiteiten voor volwassenen in de centrale bibliotheek in Alkmaar. De vorm waarin dit gebeurt staat volledig open. Ook worden activiteiten buiten de bibliotheek niet uitgesloten. 

Doel
Wij zien een groep van voortrekkers, veroorzakers, burgers, specialisten en belanghebbenden met duurzame impact die in onze bibliotheek (hartje centrum) initiatieven en ideeën inbrengen en presenteren, delen en met feedback en bijdragen van deelnemers doorontwikkelen. Zowel plenair als in groepen wordt gebrainstormd en initiatieven worden vastgelegd en gepresenteerd. Rondom deze voortrekkers vormt zich een community van bijdragers en volgers. De bibliotheek is voor deze community een sociale ontmoetingsplaats en ontwerpstudio (werkplaats). Voor de community worden ook aansprekende sprekers aangetrokken die de deelnemers in de community iets kunnen leren tijdens meetups. Voorbeeld: een presentatie van Kracht in NL over hoe je een burgerinitiatief financieel ondersteund kunt krijgen ... etc. In die rol is de bibliotheek een collegezaal waar door deskundigen les wordt gegeven. 

Deze community van voortrekkers organiseert zich via een Facebook Groep en een Meetup groep Duurzaam Doen Alkmaar maar zorgt ook voor het bereik van anderen via conventionele kanalen. De groep en heeft een aanzuigende werking op mensen in de netwerken van de deelnemers.

Uitgangspunten 
  1. We kiezen voor een nieuwe transformerende werkwijze die aansluit bij duurzaamheid: dus bottom-up vanuit breed gedragen groep van Alkmaarders via een te bouwen community Duurzaam Doen Alkmaar. Zowel inwoners, als bedrijven en instellingen (incl. Gemeente).
  2. De bibliotheek is initiatiefnemer, community builder, mede-organisator en faciliteert met personele inzet en het bibliotheekgebouw. De subsidie van de Gemeente wordt ingezet voor ondersteuning van de programmering. Het eigenaarschap ligt idealiter bij de groep van community deelnemers.
  3. Duurzaamheid is een (te) breed begrip. Activiteiten worden op thema onderverdeeld georganiseerd door meerdere programmateams vanuit de grotere community. Ieder team heeft een stadmaker als coördinator en aanspreekpunt.
  4. De lerende en werkende community heeft bestaansrecht als de deelnemers uitgedaagd worden om zowel te leren, elkaar te ontmoeten als ook bij te dragen aan de initiatieven van anderen.
  5. Iedere meetup bevat een combinatie van lerende, sociale en participerende programmaonderdelen.
  6. De communicatie binnen een community verloopt anders dan in een conventionele aanbieder/afnemer relatie. Communicatie via platforms als basis, veel communicatie voorafgaande aan activiteiten en goede follow-up (tijdsintensief). 

Welke Ja-Maar's 
Welke beren verwachten we op de weg? 
  • Nieuwe werkwijze werken naar programmering, „democratisering” vraagt flexibiliteit vanuit eigen organisatie.
  • Durven toelaten van ideeën van anderen en daarmee aan de slag gaan.
  • Onze eigen ideeën durven in te brengen en daarop feedback vragen. 
  • Intensiteit van het opstartproces: ureninzet kernteamleden (deels) gegarandeerd maar mogelijk is er meer nodig om de community te bouwen.
  • Beperkingen budget (nader te onderzoeken).
  • Tijdsdruk en opstart programmering versus ambities (breed draagvlak).
  • Mogelijk te brede thematiek (verwatering) vanwege enorm grote paraplu ‚duurzaamheid’
  • Learning edge: Belangen deelnemers versus belang community. 
NB. Community werkvormen vanuit Art of Hosting dragen bij om „oud gedrag” te voorkomen of te neutraliseren. 

Structuren

De pilot heeft niet de organisatievorm van een project. De Chaordic Stepping Stones zijn de leidraad voor de pilot.
- Pilot loopt heel het jaar 2015
- Financiering vanuit kleine subsidie Gemeente Alkmaar 8500 euro
- Inzet Programmamaker, consulent, uitvoering van en door bibliotheek gewaarborgd. 
- Externe ondersteuning moet worden bekostigd uit subsidie (programmering).
- Marketingmedewerking op aanvraag / pilot geeft input aan Nieuw Business Modellen bibliotheek. 
- PR-ondersteuning: Content wordt vanuit community voorbereid en (waar nodig/wenselijk) via biebkanalen verspreid.
- Na kick-off ontstaan een of meerdere Programmateams die in structuur ondergebracht worden. (n.t.b. hoe).  
- Let op: betrekken andere medewerkers en management bibliotheek bij pilot (kan door een casus of aanwezigheid bijeenkomsten). 

Concept

Op woensdag 22 april was de kick-off waar we rond de 50 mensen bij elkaar waren. Van tevoren was een Facebook groep aangemaakt waar we iedereen die we kennen uit onze netwerken voor uitnodigen om lid te worden. Doel is zoveel mogelijk mensen naar die kick-off te krijgen. 
De Kick-off is bedoeld om een breed gedragen duurzaamheidsprogramma van meetups te ontwikkelen voor het hele jaar, georganiseerd door mensen zelf in samenwerking met de bibliotheek. Waar gaten vallen, organiseert de bibliotheek zelf de activiteiten. Vanwege de tijdsdruk verwachten we in het voorjaar minimaal 2 avonden zelf te organiseren. 


Paar werkvormen voor de kick-off: 
- Onderverdeling naar thema's (n.t.b.): energie, mobiliteit, werk, sociaal, natuur, leefomgeving, consumptie etc ..
- Art of Hosting methodes (open space, appreciative inquieries, world cafe's, harvesting)
- Zie principes...

Die Kick-off is geweest en de energie spatte er van af. Ik was zelf er helaas niet bij, want gaf presentatie voor raadsleden over ons nieuw meerjarenbeleidsplan (was ook heel leuk en geanimeerd ;-). Toen die was afgelopen liep ik naar beneden in de 'after-party' van Duurzaam Doen. Er stonden om half elf, elf uur nog mensen te praten met energieke gebaren, te lachen, afspraken met elkaar te maken. We zijn op pad, met talloze ideeën die ook navolging gaan krijgen. Zo trots op onze mensen, met Stephan als trekker die hier op ongebaande paden aan de slag gaan. Vanuit chaos nieuwe ideeën ruimte geven, de regie uit handen geven en onderdeel van vernieuwingsnetwerken in de stad worden. 

dinsdag 21 april 2015

Een brede glimlach

Als directeur spreek ik niet vaak klanten en bezoekers van de bibliotheek. De meesten van hen kennen mij niet. En dat is niet erg, al mis ik soms wel eens het persoonlijke contact van vroeger, toen ik nog achter de balie zat ;-) Ik liep vanmiddag de trap af, van het mooie weer genieten in de pauze. Op weg naar beneden werd ik aangesproken door een vaste bezoeker. "U bent er nog? U bent nog directeur van deze bibliotheek?" Ik knikte bevestigend, ja dat klopt. "Wie gaat daar eigenlijk over, of u directeur bent en blijft? De regering, of ministerie, de gemeente?" Ik legde uit dat we een Raad van Toezicht hebben, met allemaal wijze mannen en vrouwen. "En ontslag, wie gaat daar over?" Ik zei nogmaals dat dat aan de Raad van Toezicht was.

"Is in Georgië niet zo, mevrouw, is bij ons niet zo. Daar is regering beslissend, moet je juiste vrienden hebben." Ik zei dat het bij ons gewoon met solliciteren gaat, en dat je als directeur soms naar huis gestuurd kunt worden als het personeel of klanten héééééél erg ontevreden over je zijn, Dat een Raad van Toezicht dan kan besluiten je naar huis te sturen. "Is niet goed, mevrouw, jaloerse medewerker moet niet u naar huis kunnen sturen. Dan moet eerst onderzocht worden of wel klopt wat gezegd wordt". Dat was ik roerend met hem eens. "Ik heb gehoord, mevrouw, u bent goede directeur. U moet blijven." Ik heb hem bedankt en zei; "Zal ik dan voorlopig maar blijven?" "Is goed mevrouw, schudden wij de hand op". En dat heb ik breed glimlachend gedaan!

maandag 20 april 2015

Van de daken schreeuwen?!

Vorige week stond er een column van Annemarie van Gaal in het Financieel Dagblad. Collega Jacques Malschaert reageerde op beschaafde maar goed van zich afbijtende wijze op de site van Bibliotheekblad. Jacques zegt dat wij ons als branche onvoldoende profileren, en dat er her en der misschien toch te weinig wordt vernieuwd. En hij vindt dat Annemarie van Gaal eerst maar eens bij een bibliotheek naar binnen moet stappen en om uitleg en rondleiding moet vragen alvorens zich een mening aan te meten.


Ik moet zeggen dat ik het af en toe moe ben. We praten elkaar ook aan dat we niet innovatief genoeg zijn. Me dunkt, er zijn voorbeelden genoeg, genoemd in de reactie van Jacques en Ap de Vries in innovatieve bibliotheken, resultaat gericht op het aanpakken van maatschappelijke vraagstukken als taalachterstanden, laaggeletterdheid en digibetisme. En niet alleen in de 'grote' bibliotheken die altijd genoemd worden. Ook in 'kleinere' bibliotheken gebeurt heel erg veel naast het uitlenen van boeken. Dat uitlenen dat een middel is en geen doel op zich.....


Donderdagavond gaf ik een presentatie voor raadsleden in de gemeente Bergen van ons nieuwe meerjarenbeleidsplan. Opgesteld met input van politiek, burgers, medewerkers en met de bibliotheekwet en maatschappelijke ontwikkelingen in het achterhoofd. Vorig jaar zijn wij voorafgaand aan de gemeenteraadsverkiezingen bij alle fracties lang gegaan om te vragen hoe zij aankeken tegen de toekomst van de bibliotheek. De meeste politici komen niet of nauwelijks in de bibliotheek, en gezien hun drukke agenda wil ik ze dat ook nog niet gelijk kwalijk nemen. Het was soms niet vrolijk stemmend wat we te horen kregen. Van "U bent een overbodig instituut", "Alles wordt digitaal", "Kunt u het niet met vrijwilligers" tot "Lezen is heel belangrijk en dat mag u nooit vergeten" en "Ik zie nooit iets innovatiefs bij de bibliotheek"! (Dat laatste was natuurlijk voor ons echt om te gillen, want wij doen in Kennemerwaard af en toe best wel eens wat nieuwe dingen.....).


Nu waren de reacties heel anders en toch ook weer niet. Veel waardering voor ons "nieuwe" beleid, wat een vooruitgang laat de bibliotheek zien, zoveel maatschappelijke betrokkenheid. Maar ook, "volgens mij bent u de boeken vergeten", "U bent heel erg zoekend naar een nieuwe rol", "Horen al die nieuwe dingen wel in de bibliotheek thuis?" "Die bibliotheekwet kadert u ook wel erg in qua mogelijkheden", "goed dat u zich bezig houdt met taal- en leesbevordering, heel belangrijk die bestrijding laaggeletterdheid". Ik wil maar zeggen, een politicus heeft altijd wel iets te zeggen en op te merken. Het is net een bibliotheekdirecteur ;-)


Ik vind dat we van de daken moeten schreeuwen wat we allemaal doen, daar moeten wij onze bescheidenheid achterwege laten. We kunnen niet vaak en hard genoeg schreeuwen en laten zien hoe veel we doen, hoeveel mensen we bereiken. En er mee leren leven dat er ook mensen zijn die zich een oordeel aanmeten over ons terwijl ze zich niet in ons verdiept hebben. Dan is het aan ons om hun beeld bij te stellen.

Ik heb wel me wel eens afgevraagd of de nieuwe rol van de bibliotheek niet het bevorderen van nieuwsgierigheid zou moeten zijn. Het leren stellen van de juiste vraag. Die moeten we aan ons zelf durven te stellen (doen we de juiste dingen goed), en aan critici die ons bestaansrecht ter discussie stellen. Ik herhaal nog maar eens wat de doelstelling van de bibliotheek is genoemd in de bibliotheekwet: Bijdragen aan de persoonlijke ontwikkeling van het algemeen publiek en verbetering van maatschappelijke kansen.  Dus laten we ophouden met elkaar aan te praten dat we niet innovatief zijn, dat we nog zoekend zijn.... We weten allemaal stuk voor stuk heel goed waar we voor bezig zijn, daar zijn we met z'n allen stiekem toch wel een beetje trots op? Dus laten we onze stiekeme trots maar eens goed wereldkundig maken. En laten we ons naast nieuwe trots, ook maar een beetje een olifantshuid aanmeten.

dinsdag 7 april 2015

Taart!

Vandaag mag ik taart uitdelen. Trakteren is altijd leuk, het is nog leuker als je een ander mag verrassen met taart omdat ze iets bijzonders hebben gepresteerd.

"Al geruime tijd zijn leesconsulenten van Bibliotheek Kennemerwaard werkzaam op basisschool de Paperclip in Heerhugowaard. Samen met de school hebben zij al veel lees- en taal stimulerende activiteiten georganiseerd voor en met kinderen. De Bibliotheek op school is een intensieve meerjarige samenwerking tussen basisscholen en de bibliotheek. Doordat de bibliotheek en de scholen hun krachten bundelen en elkaars expertise en bewezen programma’s benutten, werken ze samen aan aantoonbare verbetering van onderwijsresultaten op het gebied van lees- en taalvaardigheid en informatie- en mediavaardigheden. Door deze vaardigheden op jonge leeftijd te versterken, gaan bibliotheek en scholen de strijd aan tegen laaggeletterdheid en dragen zo bij aan de mediawijsheid van burgers.

De resultaten worden gemonitord en gerapporteerd. Bij de rapportage per school zit ook een profieloverzicht waarbij op drie punten gescoord wordt: enthousiaste lezer, betrokken ouder en leesbevorderende leerkracht.  Het team van De Paperclip heeft op het punt 'leesbevorderende leerkracht' een flinke stijging laten zien en scoort 91,7%. Het landelijk gemiddelde is 39,9% en het gemiddelde van het werkgebied van Bibliotheek Kennemerwaard is 45,1%." 
Barbara Koster, directeur Paperclip


Tot zo ver het persbericht. Deze prestatie van het team van De Paperclip is een groot compliment en felicitatie waard. Het compliment wil ik ook uitbreiden naar de ambtenaren, raadsleden en wethouders van Heerhugowaard, die bij het toekennen van gelden voor combinatiefunctionarissen ook hebben ingezet op taalconsulenten. Naast geld voor sport- en cultuurondersteuning voor het onderwijs, hebben zij ook geld beschikbaar gesteld voor het inzetten van leesconsulenten voor taal- en leesbevordering op een aantal basisscholen. Hun gelijk wordt dagelijks bewezen op de scholen waar onze leesconsulenten bezig zijn. 

Barbara Koster wist mij te melden dat ze bij de laatste DMT (Drie minuten toets) nergens meer negatief scoren, alles in het groen. Een mooi resultaat voor het leerkrachtenteam van deze school. En zei Barbara: "We weten zeker dat ook de inzet van Silvia Honigh, de leesconsulent van de bibliotheek daar zeker aan bij heeft gedragen."

Daarom vandaag taart voor het team van De Paperclip, en eigenlijk bedoeld als tractatie voor alle scholen die een consulent van bibliotheek Kennemerwaard hebben. We scoren toch maar mooi fors boven het landelijk gemiddelde! Een bewijs dat inzetten op kwaliteit van onze medewerkers en kwantiteit qua inzet uren ( liefst 4 uur wekelijks per school van 200 leerlingen) echt een verschil maakt in het bestrijden van taalachterstanden. 

dinsdag 31 maart 2015

Subsidie of publieke bekostiging

Op 26 maart hield de gemeente Castricum voor raadsleden een informatiebijeenkomst over haar subsidiebeleid. Het betrof de subsidies voor sport, cultuur, zorg en welzijn en overige. Er was een presentatie waarbij duidelijk werd gemaakt door de term 'subsidie' breder zou moeten worden gezien.

Vaak financiert een gemeente verenigingen, instellingen, organisaties om bepaalde maatschappelijke doelen te realiseren door middel van subsidies. Dat is heel zichtbaar ook in de gemeentelijke begroting, en levert is mijn ervaring soms scheve beelden op. Want met alleen de subsidie in kaart brengen, heb je vaak als raadslid geen volledig beeld van hoeveel publieke middelen er nu daadwerkelijk in maatschappelijke doelen wordt gestoken. De totale som van investering of financiering is de optelsom van de kosten voor de activiteiten, onderhoud gebouwen, onderhoud velden en andere gemeentelijke bijdragen. Dan blijkt dat het beeld wat er ontstaat als je puur naar de subsidiestromen kijkt, genuanceerder ligt als je het totaal pakket bekijkt.

Mooier zou nog zijn als ook de geldstroom die de gemeente ontvangt aan verhuurgelden e.d. nog in beeld zou brengen. Dat om de 'harde' kant van het subsidieverhaal in een helder daglicht te zetten. Ik herinner mij de discussie bij één van onze gemeenten toen wij besloten een vestiging te sluiten om een bezuiniging te kunnen uitvoeren, om die vestiging elders weer voort te zetten. Het oude pand huurden wij van de gemeente, wat vestzak-broekzak € 100.000,-- verschuiving van geld opleverde. Toen wij voorstelden dit pand te verlaten werd er door sommige politici en ambtenaren enigszins verschrikt gereageerd dat nu de gemeente met een financieel gat werd geconfronteerd. De suggestie werd zelfs gedaan dat de wethouder de bibliotheek moest dwingen om te blijven zitten, en toch een taakstelling te realiseren van € 150.000,--. Gelukkig zijn we er in goed overleg uitgekomen, maar het voorbeeld toont aan dat de subsidiediscussie soms heel 'vervuild' wordt gevoerd.

In Castricum werd er vervolgens gezegd dat de subsidieregeling herzien zou worden, maar ook de beleid-scheppende kadernota. Daar werd op een aantal vlakken vragen over gesteld aan de ambtenaar en de wethouders. Hoe gaan we nu beoordelen aan welke instellingen we hoeveel geld beschikbaar willen stellen was de meest voorkomende vraag, in diverse bewoordingen benoemd. Want raadsleden kennen allemaal wel een vereniging of instelling die vindt dat er geld bij moet, of in ieder geval niet af. En dat kan en mag wat mij betreft, als het dan ook maar een keuze gebaseerd op de kaders die de raad met elkaar heeft afgesproken. Als raad wil je toch dat je publieke geld ook bijdraagt aan de groei van je gemeente, aan het welzijn van je burgers.

Ik wil de raadsleden van Castricum wel een advies aan de hand doen ;-) Zorg dat je kadernota een beleidsmatige vertaling is van wat voor gemeente je wilt zijn. Baseer je daar allereerst op je demografische gegevens nu, en wat bij ongewijzigd beleid het beeld over 10 en 20 jaar zal zijn. Kijk dan op basis van je lange termijnvisie wat je over 10 en 20 jaar wilt zijn. Hoe ziet je bevolking er uit, en wat ga je je burgers vervolgens bieden? En denk dan vooral in voorzieningen, in faciliteiten. Zonder dat je er gelijk al instellingen en/of gebouwen bij denkt. Dus als je zegt dat je weliswaar minder kinderen en dus minder scholen krijgt in je gemeente, bedenk dan wat je die kinderen in ieder mee wilt geven? Sport, cultuur, een goede start voor het leven door ze leesplezier en informatievaardigheden bij te brengen? De 21st century skills? En wat ga je doen voor de werkende mens? Of voor mensen met een beperking? Wat ga je doen voor ouderen, als ze langer zelfstandig moeten blijven, hoe ga je dan (preventief) zorgen dat deze ouderen goed geïnformeerd blijven, hun sociale vangnet en netwerk op peil houden. Denk na over actieve en passieve "gebruikers". En denk na over de bekostiging. Waar wil je welke kwaliteit en wat mag het kosten?

Allemaal zaken waarvan ik als gesubsidieerde instelling heel blij zou worden als dit in de kadernota zou komen te staan. Dat geeft namelijk richting. Op basis daarvan kan de bibliotheek samen met de gemeente vaststellen waaraan zij haar middelen gaat besteden. Wat ze zelf doet, en wat ze in samenwerking met anderen (instellingen of burgers) gaat doen. Het gaat bij onze bibliotheek niet over de stenen gebouwen of over de boeken. Het gaat ons er om hoe we met publiek geld de beste dienstverlening kunnen realiseren voor onze gemeenten. Gebaseerd op de keuzes die de gemeenten maken, en onze eigen visie over wat een bibliotheek is. Ik ben er van overtuigd dat met een goede kadernota en consequent toepassen van het beleid een gemeente haar burgers beter kan uitleggen wat ze doet en waarom.